Jáchym Topol: "Siostra"

1994

Odrobinę przyciężkawa, ale godna uwagi postmodernistyczna podróż w towarzystwie specyficznego stylu Topola. Zaczyna alegorycznym spojrzeniem na przemiany polityczne na Czechosłowacji (tak przynajmniej sądzę - nie siedzę w historii Czech, ale pewne metafory wydały mi się jednoznaczne) i choć bywa zabawnie, ciekawie, to ten początek jest akurat najsłabszym punktem książki, może łatwo zniechęcić, do pewnego momentu moja ocena balansowała wręcz na granicy pozytywnej i negatywnej. Choć ciągoty polityczne i socjologiczne nigdy nie opuszczają treści, to gdy na scenę wkracza tytułowa bohaterka, autor wybucha sporą wrażliwością, trochę maskowaną wcześniej, i udaje mu się wzbudzić emocje, ja przynajmniej wczułem się w pogoń głównej postaci za szczęściem zwanym miłością, w strach przed utratą Siostry, w rozpaczliwe próby odnalezienia jej z powrotem. Temat oklepany, dla wielu już nawet naiwny, wypadł więc dość świeżo i emocjonalnie. Ponadto jest całkiem zabawnie, całkiem barwnie, a gdy zaczyna się podróż Potoka, autorowi udaje się wytworzyć tę charakterystyczną, nieporównywalną dla mnie z niczym innym atmosferę kina drogi. Literatury drogi, znaczy się. 

Warto wypowiedzieć się na temat stylu - otóż nie zostałem jego fanem. Jest oryginalny, skutkiem tego interesujący, ale na pewno nie fascynujący (przynajmniej nie w przekładzie) i okupuje to ciężkostrawnością. 

Topol ma tego pecha, że niedawno czytałem wyśmienitą "Tęczę grawitacji" Pynchona, która stylistycznie, koncepcyjnie, jeszcze innymi słowy - "na pierwszy rzut oka" jest bardzo porównywalna z "Siostrą", wręcz inspirację czuć. I niestety pisarz czeski w każdym aspekcie (a na pewno w każdym istotniejszym) jest miażdżony przez amerykańskiego. Rzecz podstawowa - jak u Pynchona miałem odczucie wykalkulowania, niezbędności każdego zdania i słowa, tak Topolowi zarzuciłbym bezsensowne rozwleczenie. To tylko dygresja, oceny w innej kolejności czytania byłyby prawie na pewno takie same, ale może byłbym bardziej zaintrygowany bez tych ciągle nasuwających się porównań. 

6.5/10