Jean-Baptiste Greuze: "Gitarzysta"
Może zmienię zdanie, jak bardziej wniknę w obrazy Greuze'a, ale na ten moment większość jego dorobku wydaje mi się dzisiaj mieć wartość co najwyżej jako przykład świetnej techniki. Bo od strony emocjonalnej te uwielbiane przez Diderota sceny rodzajowe, na których Greuze czule i mądrze pochyla się nad losem ludu, prędzej zemdlą niż poruszą. Paradoksalnie odmalował przynajmniej jeden obraz będący zaprzeczeniem tej maniery, choć teoretycznie też ze sceną rodzajową - zadziorny, cyniczny, przewrotny, o kontrowersyjnej tematyce. I w dodatku znajduje się w Warszawie.
Mamy na nim wyobrażenie mężczyzny strojącego instrument gitaropodobny. Przyjrzenie się obrazowi nieco dłużej powie, że jest to jednocześnie łowca ptaków. A wniknięcie w jego atmosferę i symbolikę zdradzi, że przede wszystkim jest łowcą kobiet - drapieżnym uwodzicielem, polującym na piękne niewiasty, uwodzącym je, traktującym - nomen omen - instrumentalnie i porzucającym. Może o tym powiedzieć sam fakt, że to łowca ptaków, jeśli znamy symbolikę tej profesji, może o tym powiedzieć obsceniczny sposób, w jaki ręce mężczyzny traktują symbolizujący kobietę instrument. A może powiedzieć o tym po prostu atmosfera całokształtu. Obraz ma w sobie potężny ładunek napięcia, jaki malarz zręcznie uzyskał przez powyginaną, przyczajoną do skoku pozę postaci, przez burzliwość - materialną i kolorystyczną - jego stroju, przez jego drapieżnie rozczapierzoną lewą dłoń, przez jego pożądliwy, wygłodniały wzrok, napięte w skupieniu czoło, wilgotne usta. Przez niepokojące martwe ptaki i mrok osnuwający pomieszczenie.
To niezwykłe napięcie tego płótna jest poniekąd ekwiwalentem atmosfery, jaką wydziela dobrej jakości film kryminalny, gdy obserwujemy złoczyńcę przygotowującego się w skupieniu do przestępstwa. Jest to napięcie nieekspresyjne, spokojne, ciche, wpisane w jak zawsze bez zarzutu odmalowane przez Greuze'a, intymne wnętrze z epoki. Ale tym bardziej intensywne. Mały majstersztyk.
Komentarze
Prześlij komentarz