Indywidualności kompozycji: Zoltán Kodály

1882-1967 / Kecskemét, Węgry

Sedno wyjątkowości

Był jedną z najważniejszych postaci węgierskiej muzyki XX wieku, komponując co najmniej kilkadziesiąt utworów, zbierając i porządkując wiedzę o rodzimej muzyce etnicznej, a także kształcąc pokolenia muzyków i nauczycieli muzyki. Obecność w moim katalogu zawdzięcza jednak w całości jednej kompozycji, napisanej na wczesnym etapie kariery - sonacie na wiolonczelę solo z 1915 roku. To introspekcyjne, bogate formalnie i natchnione emocjonalnie dzieło jest prawdopodobnie najlepszą w historii kompozycją na ten instrument bez akompaniamentu obok legendarnych suit Bacha. Nie odbiega jakością od ówczesnych prac Bartóka, przyjaciela Kodálya, i ma sporo wspólnego z jego stylem.

Kompozytor wkrótce obrał jednak zupełnie inny, orkiestrowo-chóralny i dość konserwatywny kurs, miksując neoromantyzm z nieśmiałymi przebłyskami współczesnych zdobyczy muzyki. Późniejsze dzieła Kodálya są dużo mniej interesujące i bez wyraźnego indywidualnego stylu; te najbardziej uznane są wręcz przeciwieństwem znakomitej sonaty, dość lekkie w atmosferze, a operujące rozbudowanymi orkiestrami.

Strzępy biograficzne

- Był długoletnim przyjacielem i współpracownikiem Beli Bartóka, z którym wspólnie zbierał piosenki ludowe i założył stowarzyszenie ukierunkowane na promocję muzyki współczesnej.

- Długo pozostawał bez sukcesu; rozgłos zapewniła mu dopiero kompozycja Psalmus Hungaricus, napisana na 50-lecie połączenia Budy i Pestu w 1923 roku.

- Jego życiorys pozwala na stwierdzenie, że był przede wszystkim etnomuzykologiem, pedagogiem i propagatorem muzyki węgierskiej, a dopiero w którejś kolejności kompozytorem. Zajmował się też lingwistyką i filozofią. 

- Jest twórcą "metody Kodálya" - autorskiego sposobu edukacji muzycznej, który w 2016 roku został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

- Jego inspiracje obejmowały wiele stuleci historii muzyki: miał na niego wpływ między innymi chorał gregoriański, Palestrina, Bach, romantycy i Debussy.

Wybrane kompozycje

Sonata na wiolonczelę solo (1915): 8.5/10

polecane wykonanie: János Starker, 1987

Psalmus Hungaricus (1923): 6.5/10

polecane wykonanie: London Symphony Orchestra, Brighton Festival Chorus, Wandsworth School Boys' Choir, István Kertész, 1992

Suita Háry János (1927): 6.5/10

polecane wykonanie: Philharmonia Hungarica, Antal Doráti, 1974

Koncert na orkiestrę (1940): 6.5/10

polecane wykonanie: Philharmonia Hungarica, Antal Doráti, 1975

Komentarze